Sam pomysł by być poetą, czyli człowiekiem, który swą myśl, obserwację, doświadczenie wkłada w pisaną formę zwartą, skondensowaną, odsłaniającą to czym żyje jego dusza, a jednocześnie pozostawiającą szerokie pole interpretacji, od zawsze jest dla mnie piękny. Poeta to ten kto jest i ta świadoma, zanurzona w rzeczywistości obecność ma tu zasadnicze znaczenie. Druga cecha poety to dla mnie zdolność nazywania rzeczy.

Czyż nie bierzemy poezji do ręki właśnie po to, by oderwać się od trudu życia, unieść się nad ziemią, doświadczyć i uwrażliwić się na piękno, rozsmakować się w języku, który przecież i my znamy, a jednak nie tak samo składamy słowa?

Z przyjemnością przedstawiam Wam w Głębi kolejny poetycki debiut literacki:

mówię tylko szeptem – tomik poezji autorstwa Moniki Pertek-Koprowskiej, wydany w marcu tego roku przez Wydawnictwo Anagram.

SŁOWO O WIERSZACH

mówię tylko szeptem to sześćdziesiąt pięć wierszy zebranych i podzielonych na dwie części, z której pierwsza, niezatytułowana zawiera pięćdziesiąt trzy, a druga anioły nie umierają… – dwanaście utworów. 

Trudno przedstawić w jednej recenzji wnikliwą analizę poetycką aż tylu tekstów, spróbuję uchwycić zatem ogólny kształt poezji, który się z nich wyłania. Choć mamy w rękach debiut wydawniczy, to autorka para się uprawianiem poezji już dwie dekady. Widać to w zwięzłej formie zawierającej w sobie uniwersalne treści oraz w lekkości językowej tak odczuwalnej, jakby pisaniem zajmowała się jedna ręka, podczas gdy druga kręci loki lub miesza herbatę z jaśminu.

Utwory Moniki Pertek-Koprowskiej to wiersze wolne, nieregularne „o budowie rytmicznej nieopartej na żadnym ustalonym schemacie wersyfikacyjnym” w rozumieniu Słownika Języka Polskiego PWN. Większość to wiersze stychiczne, czyli bez przerw i podziału na strofy, choć zdarzają się też nieregularne wiersze stroficzne. To wiersze melodyjne, rzadko rymowane, w których przeniesienie, pauza, niedopowiedzenie grają znaczącą rolę stylistyczną. Sama poetka wyraziła to w wierszu ***odeszłam od niego /s. 56/ tak:

Wartym zauważenia zabiegiem estetycznym jest brak tytułów wierszy, czym autorka – świadomie lub nie – nawiązuje do liryki dawnych epok, gdy poeci nie nadawali osobnych tytułów swoim utworom. Incipit /łac. zaczyna się/ pierwsze słowa utworu, np. pierwszy wers w wierszu bez tytułu, pełni jego funkcję. Tak jest w tomiku Moniki Pertek-Koprowskiej.

Niemal we wszystkich wierszach spotykamy pierwszoosobowy podmiot liryczny czyli nadawcę poetyckiej treści. Swoje wnętrze, uczucia, doświadczenia, emocje, stosunek do świata wyraża frazami bogatymi w środki stylistyczne. Odbiorca przedstawionej sytuacji lirycznej najczęściej jest jawny, jak: nienapisany wiersz, anioł, jakiś bliski ty, określony przez formę czasownika, a połączony z podmiotem lirycznym wspólnym przeżyciem, albo pozostaje ukryty.

Część pierwsza tomiku to wiersze liryczne, egzystencjalne, momentami cierpko-gorzkie, pełne przejmującej tęsknoty, bólu, rozczarowania, jakby odczuwalnego przez podmiot liryczny ciężaru życia. Porusza tematy uniwersalne jak ludzka tożsamość, samotność, prawda, zmienność – niezmienność, trwanie, oczekiwanie, kobiecość, relacje, bliskość, miłość, strata, codzienność. To poetycki zapis niezwykle uczciwej, głębokiej obserwacji rzeczywistości. Znajdziemy tu motywy poetyckie jak sen, drzewo, łzy, pustka, niebyt, dziś, jutro… i metafory jak: urodzić ból (…) radość wykrzywić w zapytanie, snuć swą nić pajęczą w ciemnej piwnicy prób i błędów w: ***mogę urodzić każdy ból /s. 8/. Albo w wierszu *** byłam u siebie tylko raz /s. 58/:

Część druga to wiersze o aniołach pod tytułem: anioły nie umierają… Temat nawiązuje do chrześcijańskich korzeni kulturowych – biblijnych bytów bezcielesnych, towarzyszy człowieka podczas ziemskiego życia.

Metafizyczny temat, język i nastrój tych utworów poetyckich są lżejsze, jakby zdejmują z barków człowieka przytłaczający balast istnienia. Czuć w nich przestrzeń, osąd rzeczywistości, widać światło nadziei. Znajdziemy tu przepiękne środki poetyckie jak: czarny warkocz niepamięci /s. 63/, skrzydła jak białe słońca i słowa (…) jak gołębie /s. 65/, dopóki cisza nie wrzaśnie /s. 72/.

W poezji Moniki Pertek-Koprowskiej uwagę zwraca język – zwarty, prosty, liryczny, nasycony środkami stylistycznymi, żeby wymienić niektóre: metafora, parafraza, epitet, apostrofa, powtórzenie, personifikacja, pytanie retoryczne, przeniesienie. Nagromadzenie, a nieprzesycenie wierszy warstwą estetyczną, stanowi z pewnością istotną część kompetencji językowych poetki i czyni jej poezję dostępną dla szerokiego grona czytelników.

SŁOWO OD POETKI

Jak powiedziała sama poetka w Wywiadzie Głębi w marcu tego roku:

Myślę, że trzeba mieć w sobie wewnętrzną wrażliwość. (…)

Trzeba widzieć, dostrzegać więcej, ale w sposób nieoczywisty; umieć nazywać to, co skomplikowane prosto i zwyczajnie, a to, co zwyczajne postrzegać czasami niestandardowo.

Dla mnie poezja jest czuciem, więc potrzebuję intensywnych uczuć, by czuć się poetką.

Monika Pertek-Koprowska, mówię tylko szeptem, Wydawnictwo Anagram, s. 9.

***

***anioły nie umierają

Wierszosnucie na Fb.

R E C E N Z J E     G Ł Ę B I

Wszystkie prawa zastrzeżone